Zoeken
Sluit dit zoekvak.

Prikkeldraad

De Duits-Nederlandse grens nabij Pannesheide, direct na de Tweede Wereldoorlog (Stadsarchief Herzogenrath)

Effectieve versperringen verhinderden tijdens WO I het onbevoegd passeren van de grens, in het bijzonder vanuit het bezette België richting neutraal Nederland.
In eerste instantie stond er op de Nieuwstraat ook een hekwerk voorzien van prikkeldraad, dat direct tegen de grens aan, door het Duitse leger is gebouwd.
Vanwege het steeds groter wordende tekort aan levensmiddelen in het Duitse Rijk, bloeide de smokkel, ondanks de aanwezige prikkeldraad versperring.
De Nederlanders bevestigden hun neutraliteit door middel van het realiseren van een tweede hekwerk met prikkeldraad direct naast het Duitse hekwerk. Zo stopte de smokkel. Na WO I werden de hekwerken door de bewoners zelf weggehaald en werd het materiaal voor eigen doeleinden gebruikt.
In de volgende periode werd door de bezettingsmachten de grens iets verder richting Duitsland verlegd en werd daar een nieuw, uitgebreid hekwerk met prikkeldraad gebouwd.
Na het vertrek van de bezettingsmachten is het hekwerk wederom door de bewoners zelf eigenhandig ‚verwerkt‘ en in 1930 werd de grens weer op zijn oorspronkelijke plek verlegd. In 1939 bouwden de Nationaal-Socialisten een hoog hekwerk met prikkeldraad, nu iets verder van de grens af.
Direct na de bevrijding van Kerkrade door de US-Army is ter hoogte van de grensovergang aan dit hekwerk door Kerkradenaren, al spottend een Hitlerpop opgehangen.
Het prikkeldraad inclusief de palen werden na de oorlog weer door de bewoners ‚hergebruikt‘, om direct daarna weer vervangen te worden door alweer een hekwerk met prikkeldraad en dit keer door de US-Army, midden op de straat, gebouwd.
Korte tijd daarna breidde Nederland zijn grondgebied uit en wel over de volle breedte van de straat, behalve het tramspoor. Men voelde zich immers slachtoffer van de oorlog!
Dit ook op die plaats weer gebouwd  hekwerk, werd later vervangen door een hekwerk met gaas en in de jaren ‘60 van de vorige eeuw uiteindelijk vervangen door een muurtje van Leicon blokken

Peter Dinninghoff

Arbeiders van de Rijksarbeidsdienst (RAD) bouwen een hekwerk direct naast het tramspoor. Op de achtergrond de Bisocoop JoDoKo-lichtspel (heden ten dage, huisnr. 113) (Gemeentearchief Kerkrade)

In september werden 100 arbeiders van de Rijksarbeidsdienst (RAD) naar de Neustraße gezonden om daar een 2 meter hoog hekwerk met prikkeldraad te bouwen. De Rijksarbeidsdienst (RAD) was een nationaal-socialistische organisatie. Jonge mannen tussen 18 en 25 moesten bij de RAD een half jaar lang arbeidsdienst verrichten. In Pannesheide werden zij ook ingezet om de Westwall te bouwen.

Het hekwerk werd op Duits grondgebied neergezet direct tegen het spoor aan. Daarmee was de Neustraße, dat Duits grondgebied was, niet meer toegankelijk voor de inwoners van Herzogenrath, waarvoor echter de ‚Umgehungsstraße‘ (omleidingsweg/randweg) is aangelegd. De Kerkradenaren konden evenwel de tramaansluiting niet meer gebruiken. De bioscoop aan de Neustraße die ook door Kerkradenaren werd bezocht, was niet meer bereikbaar.

Rechts de bioscoop 1930 (Gemeentearchief Kerkrade)

Scroll naar boven

Ooggetuigenverslag

Getuigenverslag Ingrid Wiebeck  geb. Ernst 1950-1951

 

Herzogenrath – Kerkrade

Grens Nieuwstraat

ca. 1950-1951

Wat voor een tijd na de oorlog.

1950 teruggekeerd uit de evacuatie vanuit Chiemsee-Nuβdorf-Priem terug naar Aken. De grootouders van beide kanten stamden uit Aabreu.

In Aabreu waren in die tijd nauwelijks woningen voorhanden en daarom kregen we een ruimte in een bunker aan de Junkerstraβe, voor mijn ouders, mijn broer en ik.

Mijn tante, zus van mijn moeder, was met een Nederlander getrouwd en zij woonden in één van de parallel straten van de Nieuwstraat – Neustraβe. Daar tussen stond op de grens een hekwerk van 2 meter hoog en misschien nog wel hoger, in mijn herinnering.  Aan beide kanten douaniers.

Tijdens de zomervakantie in 1951, ik was pas 10 jaar oud, vertelden mijn ouders me dat mijn grootvader van moederskant, mij naar mijn tante in Kerkrade zou brengen. Wat voor een avontuur !

Mijn grootvader en ik -half verscholen aan de Duitse kant- en daar tegenover op de Nederlandse kant mijn tante, ook half verscholen in een woningingang. De blik voortdurend gericht op de douaniers van beide kanten. Op een gunstig moment hielp mijn grootvader me door het hekwerk met prikkeldraad, en aan de andere kant werd ik ontvangen door mijn tante. Bij haar en mijn oom ben ik bijna zes weken geweest. In die tijd heb ik altijd voldoende kunnen eten en ben ik bijna 10 pond in gewicht toegenomen. Alleen diegene die deze tijd zelf heeft meegemaakt, wéét wat honger is.

Ik bedank me bij u heer Dinginghoff, dat u geïnteresseerd bent in mijn geschiedenis.

Hier nog zoals aangegeven, een kleine anekdote;

Ongeveer 2 à 3 jaar later mochten de families, zus van mijn moeder, mijn oom en mijn neef, elkaar weer ontmoeten. Het grenskantoor stond tegenover de plek waar nu de Lidl is. Zoals al eerder verteld, in dat douanekantoor werden mijn tante en mijn oom gevraagd of ze iets hadden aan te geven. Mijn tante ontkende, waarop mijn neefje, die toen ongeveer 11 jaar was, zei: “Maar mama je hebt toch een pak koffie onder jouw hemd!”.

Koffie was toen goud waard en was zeer duur.