Zoeken
Sluit dit zoekvak.

Mijnwerkerskolonie

De plaatsing van de leiconblokken aan de Nieuwstraat toen de weg werd heraangelegd in 1968 (Gemeentearchief Kerkrade)

Rond de eeuwwisseling liet de AMSM (Aachen-Maastrichtsche Spoorweg-Maatschappij) dicht bij de mijn verschillende woonblokken (koloniën) voor mijnwerkers en beambten bouwen. Met de bouw van de woningen hoopte men het grote verloop onder de werknemers enigszins te beteugelen.

In totaal liet de Domaniale mijn 6 koloniën bouwen:
Kolonie I          Holzstraat 108-122                 8 woningen     1883
Kolonie II         Holzstraat 84-102                   10 woningen   1886
Kolonie III        Holzstraat 40-54                    8 woningen     1889
Kolonie IV       Mijnweg 4-10                         4 woningen     1891
Kolonie V        Nieuwstraat 118-133            24 woningen  1902
Kolonie VI       Holzstraat 55                          2 woningen     <1883

De woningen waren naar toenmalige maatstaven ruim bemeten met een grote tuin en stal zodat de mijnwerkers er hun eigen groenten konden verbouwen en kleinvee konden houden. De meeste huizen zijn in de loop der jaren afgebroken, alleen de uit 1889 daterende kolonie III aan de Holzstraat verkeert nog grotendeels in originele staat.

Kort na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog sloten de Duitsers alle wegen die uitkwamen op de Kerkraadse Nieuwstraat af.
Eind 1914 plaatsten de Duitsers een draadversperring op de grenslijn. Zo wilde men deserteurs en krijgsgevangenen beletten om te vluchten en spionnen te weren.Door de economische blokkade in Duitsland ontstond er een levendige smokkel langs de grens.

Om de zwarte handel te beteugelen bouwden ook de Nederlanders een hoge draadversperring. Ongeveer op de grenslijn werd een tweede draadversperring door de Nederlanders in 1915 geplaatst. Toen bleek dat de smokkelaars zich daardoor niet lieten weerhouden, sloot de gemeente Kerkrade de ramen en deuren aan de straatzijde hermetisch af met kippengaas. De bewoners van de Nieuwstraat aan Nederlandse zijde hadden nu 3 afrasteringen voor hun voordeur staan en konden alleen via de achterdeur hun woning verlaten.

In 1972 werd de mijnwerkerskolonie afgebroken.

Bewaking 1916 (Gemeentearchief Kerkrade)

Familie Schwab, omstreeks 1910 (de heer Krewinkel, kleinzoon van de familie Schwab)

Afbraak 1972, Nieuwstraat nr. 127, woning van de familie van der Sleen (familie van der Sleen)

Scroll naar boven

Ooggetuigenverslag

Ooggetuigen  Jan Lenssen

Fam. Lenssen woonde aan de Nieuwstraat 130 van 1957 tot begin 1971 .

De foto toont o.a. een deel van de familie met bezoekers in de tuin van Nieuwstraat 130 met zicht op de Domaniale.

De huur van een woonhuis aan de Nieuwstraat bedroeg in 1957 f41,85/maand.

Wanneer het dienstverband werd beëindigd òf de huur niet binnen 1 week na het einde van de maand was voldaan òf wanneer de huurder niet aan andere verplichtingen voldeed, werd de huurovereenkomst meteen beëindigd.

Jan Lenssen (toen nog een kind) vertelt over deze woning:

“We hadden een kolenkachel (fornuis) in de keuken en een haard in de voorkamer. Verder was er geen verwarming in huis, dus de ijsbloemen op de ruiten van enkel glas in de winter.

Mijn ouders en mijn zus keken vanaf hun slaapkamer uit over Duitsland, mijn broer en ik hadden de Domaniale mijn in beeld. Mijn zus moest over de slaapkamer van mijn ouders om in haar kamer te komen. We hadden geen badkamer. Zaterdag’s nam je een bad in de teil.
De WC was binnen in die zin dat hij vanuit de bijkeuken bereikbaar was, maar hij is in een hoekje van de hof gebouwd, ik denk dat het een latere verbetering is geweest.

We hadden twee kelderramen die in de kelder aan weerszijden van een muurtje uitkwamen. Door de ene gingen de kolen naar binnen en door de andere d’r sjlaam. (slik).

Ik kan me niet herinneren dat buren dieren hielden, behalve honden/katten en duiven.

Groenten oftewel een moestuin was zelden. De grond was niet bijzonder goed volgens mij en niet alleen de was op maandag had te lijden van de troep die uit de lucht viel als de wind verkeerd stond. Ik kan me wel wat perenbomen herinneren.

Van de mijn kwamen altijd wel wat geluiden, maar niet dat je daar wakker van lag. De “koeltuut” (sirene/geluidshoorn) ging wel elke dag om 12 uur.

Wij hadden als enige in die mijnhuizen telefoon, dus veel buren kwamen bij ons bellen.

Als je de voordeur binnenkwam stond je in een gang die langs de kamers naar de hof liep.

Over onze grote zolder heen was nog een kamer die boven onze buren was, best raar eigenlijk.”

Familie Lenssen en bezoekers. Nieuwstraat 130 (Kolonie V)

Uitsnede huurcontract fam. Lenssen uit 1957:

Uitsnede bouwtekening van de woningen van kolonie V : Nieuwstraat 118 -133 :